Vai trò-giả thiết

Bài viết ngắn và không bao giờ được đăng hồi mình làm cho hội Toán Mô Hình (trong phẫn uất). Cũng phải được 2-3 năm rồi, nhưng hôm nay tình cờ lục được, và cũng thấy có chút liên quan đến một cơn sóng sắp tới, vậy post tạm lại vào đây. Theo một cách nào đó, mình đã ném vào đây rất nhiều tâm huyết và tìm tòi cá nhân, dù diễn đạt chỉ ở mức bề mặt. Có non nớt gì mọi người thông cảm. 

_____________________________________________________

Vai trò của các giả thiết

Có một công án trong Vô Môn Quan như sau. Hai sư thầy ngồi nhìn một lá cờ thồi phần phật, một vị thì bảo “lá cờ đang động”, vị kia cho rằng “gió đang động”. Lúc đó sư tổ Huệ Năng đi qua mới nói “Không phải gió, không phải cờ; tâm đang động”.

Công án của thiền tông ở trên là một ví dụ về những giả thiết mà chúng ta đặt ra trong việc cố gắng hiểu thực tế. Nhà triết học Thomas Kuhn, trong tác phẩm để đời của ông–Cấu Trúc các Cuộc Cách Mạng Khoa Học[1], cho rằng bản chất của kiến thức khoa học không phải liên tục lớn dần lên, mà chúng chỉ được được bồi đắp trong một cơ sở (paradigm) bao gồm một số tiên đề và giả định, sau đó phải bị phá bỏ và thay thế khi những cơ sở này không còn hợp lí nữa. Ví dụ nối tiếng nhất có lẽ là sự chuyển đổi cơ sở từ hệ địa tâm của Ptolemy cho đến hệ nhật tâm của Copernicus: Copernicus và một nhóm những nhà thiên văn khác đã xây dựng một hệ thống để đoán các dịch chuyển của các hành tinh trên bầu trời, dựa trên giả định là mặt trời đứng cố định và được bao quanh bởi các hành tinh ở xung quanh, thay vì lấy trái đất là trung tâm. Khoa học từ đây có thể hiểu là một trò chơi của việc đặt ra các giả thiết không có hồi kết.

Giờ tôi muốn nói đến một chuyện hoàn toàn khác. Có một ý kiến đã tồn tại khá lâu trong các trường học, rằng những kì thi học sinh giỏi toán là vô bổ, một phần vì bản chất việc học để đi thi toán thì khác hoàn toàn với bản chất việc làm nghiên cứu: một bên là chắc chắn tồn tại một lời giải, bài toán có thể giải trong một thời gian nhất định, một bên là sẽ có thể không bao giờ “giải” được bài toán. Người ta nhấn mạnh tầm quan trọng của việc cảm thấy mình ngu ngốc, rằng trong các tiểu sử của nhiều nhà khoa học luôn luôn tìm thấy sự khó khăn trong việc tìm ra kiến thức mới. Rằng có một sự khác biệt giữa những unknown unknowns và known unknowns – những ẩn số chúng ta còn chưa biết, và những ẩn số chúng ta đã biết.

Vậy trong bối cảnh này thì toán mô hình rơi vào đâu? Năm đầu tiên của đại học, tôi tham gia một kì thi toán mô hình online[2] có hàng nghìn đội từ khoảng 900 trường đại học trên thế giới tham gia, “bài toán” là một câu hỏi mở, đại loại như: Tại sao những chiếc lá lại có hình dáng như ta thấy bây giờ? Mỗi đội phải xây dựng một mô hình, và trình bày trong một tiểu luận khoảng 20 trang mô tả mô hình đó. Những câu hỏi này tuy đơn giản, nhưng để trả lời thật chính xác thì mọi thứ trở nên vô cùng phức tạp, và luôn đòi hỏi các đội thi phải hình dung lại bài toán từ những khía cạnh và những câu hỏi đơn giản hơn. Các đội thi dùng đủ các công cụ mà họ có: giải phương trình vi phân, sử dụng lý thuyết đồ thì, các loại thuật toán, và đôi khi chỉ là những hình vẽ và những hệ phương trình đơn giản nhất. Tuy không giống cảm giác giải được những bài toán khó, nhưng kì thi này cũng đem đến cho tôi khá nhiều niềm vui- trong việc suy nghĩ về vấn đề, tranh luận với nhóm, hay trình bày kết quả của mình. Nhưng kì thi còn để lại những ấn tượng khác nữa: tuy là một kì thi được tổ chức từ Mỹ, các đội Trung Quốc chiếm đến 60% số đội tham gia thi. Hơn nữa, ở nước này đã có phong trào toán mô hình mạnh mẽ trong những năm gần đây, và cũng có những kì thi riêng của họ. Hoặc một bất ngờ khác: tuy kì thi được nhắm đến phần lớn là các sinh viên, học sinh ở các trường đại học, đôi khi lại bắt gặp một vài đội từ các trường cấp III, và thậm chí đã từng có đội đứng thứ năm.

Mỗi khi có người đặt câu hỏi tại sao về sự trái ngược giữa thành tích toán của học sinh và nền khoa học không được nổi bật lắm của Việt Nam, tôi khó mà không nghĩ đến trải nghiệm thi toán mô hình trên. Toán mô hình không chỉ đơn giản là một nhánh toán, mà nó là cơ sở cho cả việc nghiên cứu khoa học. Làm khoa học tức là “mô hình hóa” tự nhiên, xây dựng những giả định, là đặt câu hỏi trừu tượng về những hiện tượng xung quanh ta. Khi chúng ta còn đang học thuộc những bất đẳng thức chỉ để thỏa mãn các kì thi, thì giáo dục toán học trên thế giới đã bước thêm một bước trong việc nuôi dưỡng tìm tòi và khám phá.

Khi dùng từ “trò chơi”, tôi muốn gợi ý đến sự tìm tòi và khám phá nói trên, chứ không có ý coi thường các mô hình. Nhưng đôi khi những mô hình này khiến người ta phải trả giá đắt. Lịch sử kinh tế là một chuỗi dài những tranh luận không hồi kết trong bộ môn này, nổi nhất là giữa học thuyết tân cổ điển và học thuyết Keynes. Lý thuyết kinh tế cũng là những mô hình toán vô cùng phức tạp, với những giả định tối giản về bản chất con người. Sự khác biệt giữa mô hình và thực tế ở đây biến thành những cuộc khủng hoàng tài chính, những đầu tư sai lầm, và nhiều thứ mất mát khác. Tôi cũng nhiều khi băn khoăn, các mô hình, hay rộng hơn là những giả định làm nền tảng cho khoa học này sẽ dẫn chúng ta đến đâu? Homo economicus, hay con người tiết kiệm, vụ lợi, liệu có là một giả định đúng về bản chất của tất cả chúng ta?

Nhưng cũng có lẽ sống là không nên cầu toàn. Có lẽ tôi nên chấp nhận những sự không-hoàn-hảo của những giả định xung quanh tôi. Có lẽ cuộc sống, giống như “trò chơi” với các giả thiết, cần được đặt ra để “bài toán” có lời giải. Với ý niệm này, tôi hy vọng Toán Mô Hình Hà Nội sẽ là kì thi đầu tiên để mở ra một phong trào mới cho học sinh, sinh viên Việt Nam, dù có lẽ cần nhiều ý thức hơn nữa từ bước “Xây Dựng Mô Hình” đến bước “Bài Toán Lý Thuyết”.

Epsilon

____________________________________________________

[1] The Structure of Scientific Revolutions

[2] Math Competition in Modeling (MCM)

Advertisements

Vậy là mình đã lần đầu tiên có tên trong một quyển sách có ISBN. More to come through soon, while

this collection of writings dies and comes back to life over and over.

dậm chân

 

Mọi thứ rồi sẽ quay lại, và chẳng có gì là mất đi.

Một người đến với tôi, tôi chạy mất dép sau một thời gian dài, nhưng dây nối giữa tôi và người đó cứ bóp nghẹt chúng tôi lại, và tôi thì cứ nguỵ biện sự cắt dây của mình bằng những lời nói ngọt ngào, trong khi câu trả lời đơn giản nhất là: dây ở đây, còn phải cắt thì còn cứng nhắc và đen tối và níu kéo.

Mọi thứ rồi sẽ quay lại, và chẳng có gì là mất đi.

Steve Jobs gọi cái này là connecting the dots–từ một sự thư pháp (thực ra là học về font chữ đẹp), làm anh nghĩ về design, và sau này quả táo bán được những quả táo cũng vì sự bám riết design này. Và muôn vàn những thứ khác. Stevie Jobsie đã nhìn thấy sự kết nối của cuộc đời mình trong bài diễn văn đó, nhưng sự kết nối đó vẫn chưa được hoàn thiện, và ông ta chết vì ung thư, căn bệnh của những sự chối bỏ bản thân.

Một người mẹ của một tâm hồn ngọt ngào tôi từng biết cũng chết vì ung thư. Cô sống cả một cuộc đời theo gót lề thói của xã hội, tình yêu của cô bị bóp méo, cô lấy một người đàn ông như để trả nợ, nét nông nổi và tích tịch tình tang của cô chỉ còn thoát ra qua nét mặt, qua vạt màu trên váy áo cô mang đi làm, và chiếc album ảnh với những lời tựa cô tự tay viết đầy dí dỏm. Xã hội bóp nghẹt cô, những con người vô minh trong gia đình cô hầu hạ bóp nghẹt cô, và theo họ, cô bóp nghẹt cô con gái đầy những nét nhạy cảm của mình hồi trẻ. Khi đổ bệnh, cô chán bản thân, và cô cũng không còn muốn đối mặt với cơn đau, hiện thân của sự chối bỏ ấy nữa. Cô chọn ăn những đồ ăn không tốt cho cơ thể, theo thói quen cũ. Cô đua theo thuốc thang, cô đòi hỏi những thứ quen thuộc. Cô ra đi nhẹ nhàng, nhưng những người ở lại day dứt, không tha thứ được cho mình. Một bi kịch, từ một người mẹ không đủ dũng cảm để yêu, đến cô con gái thiếu tình yêu và sống đầy tình cảm, nhưng bóp nghẹt những thứ cảm tình của vũ trụ.

Mọi thứ rồi sẽ quay trở về, và không có gì là mất đi hoàn toàn.

Những thứ tôi từng bỏ ngang, và sẽ bỏ ngang, và đã bỏ ngang: tôi cảm thấy, nhìn thấy, nghe thấy chúng quay lại. Đôi khi, tôi thấy tự tin vô cùng tận, dù theo những lối mòn cũ tôi không xứng đáng với sự tự tin này. Như thể có một bàn tay vô hình nâng tôi theo từng cơn gió, đẩy tôi theo những ngút ngàn của cảm xúc, của đường đi thai nghén, của những lớp người đến rồi đi.

Gần đây tôi lại quay lại xem tử vi nhiều, dù tôi đã từng khinh khi những sự bói toán này, coi chúng như thứ trò chơi đi kèm theo sự học thiền của mình. Nhưng tôi thích tử vi vì nó cho tôi khả năng sáng tạo vô cùng tận–dù cũng chỉ để đi đến một cái đích, một cái góp nhặt, một cái kết luận. Tôi dần dần tách ra khỏi những câu chữ của sách vở, hoặc chỉ coi chúng là gợi ý, hoặc một sự vô minh của người xưa cũ cần được làm sáng tỏ. Tôi tách ra khỏi những con người đã rung chuông suy nghĩ của tôi về những thứ số mệnh và sứ mệnh này, và tôi cứ xoay vòng vòng và hình dung. Không giống như chiêm tinh (nhưng có lẽ cũng giống), lá số tử vi của ai thì cũng có bằng đấy các vì tinh tú, chỉ khác nhau ở chỗ vị trí. Vậy theo một cách nào đó, cuộc đời của ai cũng có những sự đủ đầy và những sự thiếu hụt, rằng có chăng những người đau khổ chỉ là những người chạy theo những chuẩn mực về đủ đầy và thiếu hụt của xã hội, mà quên mất sự tĩnh lặng và thanh đạm của sự sống. Tôi đến với tử vi, đầu tiên là vì sợ hãi, rồi sau đó là tức giận, với sự khờ dại của đám người ham công danh, tiền bạc, địa vị, rồi sau đó là với tinh thần học hỏi và khám phá–vì tôi tin, hoặc muốn tin rằng tất cả mọi người đều sinh ra bình đẳng, đều có khả năng lựa chọn, đều có thể tự do hướng tâm mình đến một cái gì đó.

Mọi thứ rồi sẽ về, không có gì mất.

Đôi khi tôi quên mất những thứ tôi đã vứt đi. Khi chúng quay lại, tôi bất ngờ, tôi quỵ, tôi quyến luyến, và tôi yêu như thể chưa được yêu. Nhưng có lẽ, đây là điều tốt–tuy rằng được nhớ lại, theo một cách nào đó, còn tốt gấp bội phần.

Hẹn gặp lại những người bạn mới, và những chân trời mới.

mùng 3, tháng 8, 2017

 

Mưa không còn trút xuống ào ạt.

Những hạt mưa, những cơn mưa giờ trốn trong không khí. Không khí nặng như chì, mỗi một hơi thở của người ở đây nặng nề, và vì thế, toan tính, phép tắc, hài hước, duyên dáng, cẩn ngôn, cẩn trọng, cẩn thận, như làn gió nhẹ thổi qua những khe nước, như cái vỗ nhẹ, tiếng mẹ ru còn ngủ, tiếng người dồn dập suy nghĩ, tiếng quan liêu, tiếng chính trị, tiếng tự hào cổ kính, tiếng tự hào tri thức, tiếng ngôn từ, tiếng ngôn ngữ, tiếng nước.

Hồ-Lớn giờ không còn xanh, mà hoá thành một mảng trắng hếu, hoà mình với màu trắng của bầu trời. Những đất và nước lơ lửng giữa bầu không khí nặng trĩu. Cá thì đã chết, và con người ta ngồi vất vưởng, chạy nhảy vất vưởng, cười đùa ôm ấp hôn hít vất vưởng chờ ngày thành phố chết. Cây đã bớt xanh, để dành cho những đùn đẩy của khói và bụi của một âm mưu khủng khiếp từ đất nước phía Bắc, của thiên nhiên-đã-không-còn-là-thiên nhiên. Những mái chùa và đền đứng lừng lững, những chai nước La Vie rỗng tuếch tuôn theo từng dòng qua những đền chùa. Con người ta ngập trong vỏ nước. Sự linh thiêng không đền đáp được cho cái chết không chính thức của thiên nhiên và những sinh vật sống, của sự sống linh thiêng. Buổi chiều sợ con kiến, con gián, con thạch sùng, chuột, và giết chúng trong ghê tởm và sợ hãi, rồi sáng hôm sau đi trẩy hội, đi cầu nguyện, đi lễ bãi, đi ôm ấp thành phố trong những dòng vỏ nước ào ạt qua các góc cạnh của cỏ, cây, và những tường đá cổ kính. Rách. Róc rách. Con người thật không hoàn hảo, từng lớp từng lớp niềm tin và hy vọng và nhớ nhung những đấng cứu thế đến chinh phạt đất đai và dạy dỗ về kinh tế. Niềm tin chỉ như ngọn nến vụt tắt giữa những cơn mưa nhẹ trong từng mét khối không khí, một sự bất mãn, một sự thay đổi, bù đắp sợ hãi và kinh sợ những khác biệt bằng tình yêu, tình yêu hời hợt, kì vọng hời hợt. Người đàn ông không được làm đàn ông, che giấu sự dũng mãnh và tự tin đằng sau hèn hạ của gia trưởng, của rượu bia, của những cơn nhớ nhung từng lũ người đến cướp, hiếp, và giết những người xưa cũ. Sự giết chóc bắt đầu từ thù hằn. Sự thù hằn bắt đầu từ tình yêu, không được đền đáp, không được diễn đạt, không được tiếp nhận bởi những người kẻ ẩn nấp sau mác dán, đàn-ông, đàn-bà.

Ngày mai, đừng ai làm đàn ông ở cái đất nước này nữa. Nhưng thực ra, đừng ai làm đàn bà. Hãy làm con người, con người không hoàn hảo, nhưng hoàn hảo trong từng sự không hoàn hảo. Hãy làm cơn mưa, trút xuống ào ạt ở phía dưới, và vỗ nhẹ lên vai em gái ở phía trên, và hú hét giữa những đất và gió ở những chỗ chỉ có đất, và gió, và một chút màu xanh diệp lục.

Mưa vẫn phải làm việc của mưa, dù to dù bé.

 

 

 

 

blueprint: Writing

On Intertextuality: Many have spoken about how writers are inspired by other writers, and traces can be found in the words, between the lines, blah blah blah. Take a further step: when you write, you are not writing, but you are co-writing with many forces: the voices in your head, the voices of the dead, the voices outside of your head. You are a channeler, but you are also just a writer who should not take too much ownership of their own writing.

On Finding One’s Own Voice: This is childish. Want to find your own voice? Write like you talk. The nuance, however, is that you talking to yourself, inside your head, is not the same as you talking to others. Here you are free to choose.

When not taking ownership over the way you write, and not trying hard to find your voice, things come more easily: words that are not readily available, that you have to “look up”. Google is not so artificial, it is your body and your thoughts that are quite possibly just conjurations and illusions your mind is telling you to believe in. Everything is actually just neurons and currents running through the nodes.

Things don’t come very easily either. This is what the people with the luxury of the self-label “writer” call “writer’s block”. This blockade you have no ownership over. Leave the block to be eternally blocked, or mercurially unblocked, i.e. leave it all to fate. But your resistance to fate is also part of fate.

Things don’t come very easily. But the more you wave goodbye to artificialities in your prose, the more easily blocks appear, and the sooner you can say goodbye to them.

When you cannot write, read. And always read before you write. Or better yet, write in your head, and read aloud the writings inside your head, onto your paper.

The above is not nonsense: reading is also writing your own reflections of the static useless words of another soul.

Indeed, everything written by others is useless. In fact, your writing is the most useless of them all, for they are just echoes of the voices that aren’t always yours. Forget these voices. Meaning only arise from mindful acceptance of the meaningless.

 

 

 

Trào Phúng: The Innovation Problem

Mình chép lại bài này từ Facebook. Thực ra, mình cho rằng ở đâu đó có vài thứ đang được xảy ra để có màu sắc tương tự, nhưng mọi người chưa sẵn sàng, hoặc chưa đủ điên rồ. Những xứ Co-working space vẫn chật ních những cậu ấm cô chiêu, những người mộng làm start-up nhưng quần áo corporate, và những bác nhiều tiền nhưng quen chém gió hơn ngâm cứu. Và cái trăn trở nhất, có lẽ vẫn là việc thiếu một cái competitive edge rõ ràng.

Việc dùng “z” thay cho r, d, gi là một ý tưởng của một người bạn của mình, nhằm làm rõ tiếng Việt, bài viết cũng khá hay, khi nào gọn gàng hơn mình sẽ share. 

Khi nghĩ về chuyện sháng tạo và khởi nghịp ở nước mềnh, thì cháu xin quote của anh bạn sida nhưng đập chai của cháu: zằng những sự co-working space thì “giống quán net cao cấp”. Nhìn vào top 10 những “start-up” xịn của nước ta cả năm qua thì toàn là brand của nước khác scale về nước mình. Eo, thế thì người nông zân biết phải làm sao? Người nông zân ở Ấn Độ biết đi vay tín zụng microcredit và mua con bò con trâu, người tiểu lông này đi đọc những sự hết sẩy của start-up ở mĩ, để lấy cảm hứng.

Trong đó, ấn tượng nhất là bộ đồ sộ những sự tiểu luận của bác PG cung bọ cạp đầu gấu, mà cháu xin được chỉ tay đến 3 bài chính, Các cháu có thể mua Sillicon Valley hơm?, Vì sao các startup hub lại xịn, và Làm thế nào để biến Pittsburg thành startup hub. Đừng nói chuyện startup hub, vì có vẻ cũng có người định làm sự này zồi, nhưng cháu chợt nghĩ, cụ thể nhất là phải có một cái không zan sáng tạo các thứ cho mọi ngừi. Nhưng cụ thể hơn, không phải là chỗ làm việc thuê mấy triệu một tháng có máy lạnh và trai xinh gái điẹp, mà là một không zan có các thể loại resource, có thông tin, có chuyên za, và có những nhân lực đang luyện công và có thể sẵn sàng lăn xả. Ý cháu là một trường đại học đỉnh cả về zạy nghề lẫn tạo za nghiên cứu zá trị, mà cụ thể hơn là một chỗ nghiên cứu zá trị.

Vậy túm lại là quay lại chuyện nghiên cứu. Ở Việt Nam! Thực tình thì bây zờ cháu ko muốn làm người xấu tính chửi đổng các vấn đề về nghiên cứu ở nước nhà, nên cứ tạm gọi là hiện tại chúng ta đã có Sugar, Spice, and Everything Nice, nhưng thiếu Chemical X. Các thứ hay và chất và ngọt ngào là có các bạn trẻ trâu nè (vừa qua zân số vàng), có vận động nhân zân, có tiền, có nhà có cửa, có nhiều nhiều nhiều chất xám, có vị trí địa lý bá đạo nên dĩ nhiên có tiền được ủn về từ tứ phía, có chi phí sinh sống đơn zản, nhiều đồ ăn ngon, nhiều phụ nữ đẹp (hình như lạc đề zổi…)… nhưng thiếu minh bạch nè, thiếu sức sống ở những chỗ cần sức sống, thiếu chuyên nghiệp, vân vân và để không tốn thời zan liệt kê lạc đề nữa thì cháu xin phép bây zờ được đề xuất za hai ý tưởng zõ zệt nhứt: xử lí minh bạch zữ liệu cho những nghiên cứu (xã hội), và một chỗ thực sự nghiên cứu và chế za vài sản phẩm.

Đi sâu vào hai ý tưởng thì lại phải chửi thêm vài thứ… zất xin lỗi. Việc đầu tiên là xử lí zữ liệu, thì bắt đầu từ quan sát trời ơi ở Việt Nam viện nghiên cứu đông như quân nguyên mông, ai cũng làm viện trưởng viện phoá nhưng phần lớn các viện thì đói, và viện này mà thu dữ liệu thì zấu zữ liệu như zấu vàng, làm việc thu thập zữ liệu, chưa nói zì đến ném lý thuyết và lập luận, là việc khó nhứt, và thường lại phải qua các thể loại quan hệ và chém zó. Zữ liệu thu được thì không phải lúc nào cũng thống nhất, viện này một kiểu viện nọ một kiểu, và formatting thì khác nheo. Mấy chỗ gọi là năng suất nhất thì quanh quẩn hàng năm zỏi lắm cũng chỉ tung za được chiếc báo cáo thường niên (các thanh niên mơ mộng think tank beware). Chả trách mà các bác cứ lôi nhau lên chửi bằng zả học zả. Well, thế thì… let’s chế luôn một công ty đi tập trung những sự zữ liệu này lại, và đối chiếu, và ghép nó thành những cái gói xài được tử tế, zồi bán. Cơ mà… để làm được trò này chắc cũng cần vài siêu nhân zỏi quan hệ và nhiều nguồn lực, mà cháu và thằng bạn chiém zó trà đá của cháu thì toàn ngố tàu, nên… chờ 20 năm nữa nghĩ lại/ tiếp nhé. (hoặc, thực ra viết ra ở đây là để có ai chôm thì chôm nè!)

Việc thứ hai là, chỗ chế za các thứ ngồ ngộ. Hihi, cái này lại phải chôm chỉa, chủ yếu là từ mô hình Media Lab, tiên chỉ là demo hay là chết. Tức là có sản phẩm mẫu là tung za lun, và quy tụ các chuyên za ngồi chơi với nhau như trẻ con chơi Lego. Thôi đùa… khó bỏ mẹ, mà Media Lab thì cũng xây trong khuôn viên trường MIT đấy chứ (zù tiền là hùn vốn từ toàn các công ty lớn có nhu cầu lấy ý tưởng để về phát triển thành sản phẩm nhá), nên hạ thấp các nguyện vọng xuống thì cháu chỉ có một ước mơ bé bỏng là… một chiếc xưởng chế tạo zì đó xịn, có đủ các loại sách vở chuyên môn, và công cụ, và cuối cùng (nhưng quan trọng nhất) là những ngừi tò mò thích tí toáy. Cháu nghe phong thanh ở một số vùng miền các chuyên môn đã có vài chế muốn mở trường (và đương nhiên là sẽ có creative space, và chỗ gặp gỡ, và chỗ cãi nhau òm tỏi và lập team sáng tạo lừng lẫy châu lục), cháu tự hỏi liệu các chế có nên bắt tay với nhao, ít nhất là chỉ cho cái creative space nầy, thành một cái gì đó.

Ngoài ra, cháu còn có một vài biến thể của các quan sát trên mà kể ra thì nghe chả liên quan cái méo gì, nên sẽ để một zịp khác nghĩ kĩ hơn rồi lôi ra khoe sau. Hẹn các bác!

Chuyện Ăn

Mình thích ăn ngon, nhưng thực ra mình khá dễ ăn. Cân nặng của mình qua năm tháng thì tăng nhiều hơn giảm. Giống như tóc, mình vài lần để tóc dài miên man, rồi cạo phéng đi trọc lóc, chuyện cân nặng cũng có 2 đợt giảm rõ rệt, và những vệt dài tăng đều đặn. Một lần trong 3 tuần ở Bồ Đào Nha mình giảm khoảng 8 cân: mỗi ngày đi bộ 8 km để đến trường học kinh tế, ăn đúng một bữa trưa và mỗi tối uống một lít sữa. Lần thứ hai là khoảng một năm trở lại đây, giờ này năm ngoái mình hơn hiện tại khoảng 10kg nữa. 6kg đầu tiên cũng na ná giống hồi ở Bồ, mình ăn 1-2 bữa một ngày, bắt chước theo phong trào Intermittent Fasting đang nổi. Intermittent Fasting tiết kiệm thời gian và tiền- vì mình không phải đi ăn và chuẩn bị cho nhiều bữa ăn, mà tập trung vào một lần ăn thoả thích trong ngày. Dù muốn thử, nhưng hiện tại mình không ăn chay, cũng vì lí do tiết kiệm thời gian và chuẩn bị.

Do tập thể dục, mình bắt đầu quan tâm hơn đến việc cho gì vào bụng. Vẫn có một sự tự do nào đó, nhưng mình giảm dần những thứ được coi là không tốt cho cơ thể. Một phần nữa là khi bỏ công sức và thấy kết quả,  mình lại càng tiếp tục muốn có kết quả rõ rệt hơn. Nhưng đây cũng chỉ là một mô hình, nếu không muốn nói là một vòng quay luẩn quẩn.

Mình được nghe lỏm khá nhiều các kiểu cách ăn uống khác nhau. Đương nhiên mình không muốn như phần lớn các nhân vật tập thể hình nghiêm túc, ăn 6 bữa một ngày và thức ăn được coi như nhiên liệu. Mình được biết Michael Phelps trong thời gian luyện tập để thi đấu một ngày ăn 12000 kcal, tức là gấp khoảng 6-10 lần người bình thường. Mình lại nghe lỏm ở đâu đó có nhà ngoại cảm nào người Việt, 5 năm nay chưa ăn gì. Mình được rủ gặp cô này, nhưng thời gian đó không cảm thấy có nhu cầu, nên mình từ chối. Mình nghĩ đến những người đi rừng, có gì ăn nấy, và tập quan sát và tìm tòi các nguồn sống. Steve Jobs đã từng có dạo đi chu du như một anh hippie, và cũng nhịn ăn và sống bằng… táo. Thế giới màu nhiệm.

Lại lôi lại khái niệm về ăn uống mà mình va phải trong sách của cụ Masanobu Fukuoka, với 4 cấp độ ăn uống. (1) Ăn để sướng mồm, (2) ăn vì sức khoẻ, (3) ăn vì niềm tin (tôn giáo), và (4) ăn uống không phân cực. Theo một cách hiểu nào đó, mình nghĩ trong (1), (2), và (3) đã có thể tiềm ẩn (4).

Mình không tin vào Soylent. Mình cũng không phải fan hâm mộ của thực dưỡng. Mình không nghĩ là quá cần phải ăn chay, trừ phi con người ta đã hiện thực hoá được một mô hình sống phù hợp với việc ăn chay. Mình tin rằng thức ăn được chuẩn bị với đam mê và tình yêu thì thực sự không chỉ ngon, mà còn làm cho con người ta hạnh phúc–chưa cần biết nhiều về khẩu vị mỗi người. Hạnh phúc cũng là một thứ nguồn năng lượng. Mình cho rằng việc ăn không nên thái quá, điều này bao gồm cả việc thái quá trong việc theo sát một thực đơn hay chế đố ăn kiêng nào đó. Mình vẫn mê hình ảnh người thợ bánh nhào nặn bột, mê Gordon Ramsay và Anthony Bourdain đem văn hoá vào ăn uống, và đem ăn uống đi giữa các nền văn hoá. Nghệ thuật cần phải có chút vô nghĩa, đặc biệt là khi nó đã trở nên sâu và già cỗi như việc nấu nướng.

Hoạt động ăn cũng là hoạt động nạp năng lượng, bởi vì bản thân một người không thể sống bất tử, và cũng không thể không có pha trộn bản thân mình với những thứ ngoài-mình. Đâu đó trong người tớ và cậu, không phải là đạm, xơ, đường, muối, mà là một bảo tàng sống của những thứ đã chết vì tớ và cậu. Và đừng nói chuyện chết con gà con bò ở đây nữa đi, vì cái cây cũng có cảm xúc đấy! Và con gà không chết vì cậu và tớ, thì nó cũng chết vì con mèo.

Có những mùa nhiều trầm ngâm, trước khi ăn mình hay cầu nguyện. Không, mình không đọc Kinh Thánh, và cũng không nhắc đến Chúa. Mình cảm ơn những thứ đã đi vào bữa ăn này, những sự chuyển hoá và di dịch. Mình cảm ơn vì thế giới vẫn đang vận hành, dù sai dù đúng hay sai-và-đúng. Mình cảm ơn cả những thứ đã chết đi. Như thế có đạo đức giả quá không? Đạo đức “giả” và “thật” là trò chơi của quan toà mà thôi, mình biết, và tin rằng ở đâu đó, tất cả mọi người, mọi vật, mọi thứ chỉ là những đốm sáng. Và mình không tin vào doạ nạt của con nhà Phật (tiểu/ đại thừa), rằng ăn thịt không tốt vì trong đó còn ân oán của con vật đó. Ừ, ân oán, nhưng mình sẽ chịu trách nhiệm, mình sẽ ôm lấy ân oán này, và mình sẽ đi tiếp, và sống tiếp.

Mình tin là sẽ có ngày mình ăn “sạch” hơn bây giờ. Nhưng việc này không phải chỉ do mình-bây-giờ quyết định. Đôi khi, mình cũng nghĩ có lẽ mình không cần ăn chay, nhưng cái gì mình ăn, mình phải là người tự kiếm được, tự chịu trách nhiệm về nó. Có lẽ như vậy thì mình mới hiểu, ăn chay, hay không-chay, hay thực sự việc ăn uống nó là cái gì mà cả thế giới nay ai cũng phải làm–kể cả ông Bụt thần thánh trước ngày bế quan.